ادبیات «شیون فومنی» گرداوری سیامک شالچی

من طرف فرزانه شیدا الأربعاء فبراير 24, 2010 7:14 am

میر احمد فخرایی‌نژاد متخلص به شیون فومنی در سوم دی 1325 هجری شمسی در شهرستان فومن از توابع استان گیلان چشم به جهان گشود.

وی تحصیلات ابتدایی را در فومن و رشت و تحصیلات متوسطه را در کرمانشاه گذراند و پس از اخذ دیپلم طبیعی به استخدام آموزش و پرورش مازندران درآمد. در سال 1348 وارد زندگی زناشویی شد. در کوچی عهده دار مدیریت و تدریس در یکی از مدارس فولاد محله ی ساری گشت و تا سال 1351 به کار تدریس مشغول بود. پس از آن نیز در دیگر نقاط گیلان به این شغل ادامه داد.

شیون در سال 1374 مبتلا به نارسایی کلیه شد و یک سال بعد برای درمان این نارسایی به وسیله‌ی دیالیز به تهران کوچ کرد و در همین سال با توجه به درد بی شمار، موفق به اخذ مدرک تحصیلی فوق دیپلم در رشته‌ی تجربی از دانشگاه تربیت معلم شد.

شیون فومنی در سال 1376 هجری شمسی پس از سال ها تدریس بازنشسته شد. او در شهریورماه 1377 پس از یک دوره بیماری مزمن کلیوی و انجام پیوند کلیه در یکی از بیمارستان های تهران دار فانی را وداع گفت. آرامگاهش در بقعه‌ی«سلیمان داراب» رشت بنا به وصیتش در کنار مقبره‌ی میرزا کوچک جنگلی قرار دارد.

ادبیات شیون فومنی:

شعرها و ترانه‌های شیون فومنی اغلب با الهام از طبیعت و زندگی روستایی و با بهره گیری از زبان روزمره‌ی مردم گیلان سروده شده، گنجینه‌ی فولکلور مردم گیلان محسوب می‌شود.

شیون فومنی به عنوان یکی از شاعران موفق دوزبانه در حوزه‌ی شعر محلی و بومی، «گیلکی» را که داشت در محاق فراموشی قرار می- گرفت سینه به سینه تا آن سوی مرزهای کشورمان اشاعه داد و از سوی دیگر در حوزه‌ی شعر فارسی با انتشار مجموعه‌های شعر فارسی و ارایه‌ی قالب های معمول و مرسوم شعر فارسی، از شاعران تاثیرگذار و توانای شعر معاصر به‌شمار می‌رود.

تحقیق و پژوهش در زمینه‌ی فرهنگ و ادب گیلان و ارایه‌ی مجموعه‌ی اشعار گیلکی در قالب غزلیات، منظومه‌ها و دوبیتی‌های محلی است از جمله آثار اوست. علاوه بر این‌ها، ترانه‌سرایی یکی از جنبه های ادبی و هنری شیون است که با مهارت، چیره‌گی و تسلط بر موسیقی، آواها و ملودی‌های محلی و فارسی، از وی به عنوان موفق ترین شاعر ترانه سرایی که در این حوزه، ترانه های متعددی از وی به وسیله ی خوانندگان نامور خوانده شده، نام برده شده است.

شیون فومنی با عنوان مردمی‌ترین شاعر گیلان در اشعار گیلکی خود از حکایت‌های فولکلوریک محلی بسیار سود جسته است.

زبان شعر گیلکی او بسیار ساده و روان است و این همه مدیون اصطلاحات و کنایه‌های آشنای بومی و افسانه‌ها و باورهای محلی و تاثیر محیط زیبای گیلان و نیز تصویر اوضاع معیشتی مردم آن سامان است، چنین است که مردم این خطه، خود را در شعر او می‌یابند و با شعرش احساس پیوند و نزدیکی می‌کنند.

از این چشم انداز از وی می‌توان به عنوان یگانه شاعر معاصر شعر گیلکی نام برد که در شعرش دارای مخاطب است. به طور کلی قدرت شعر محلی شیون در سه امر نهفته است: شیوه‌ی روایت، طنز و زبان.

در شعر شیون دو ویژه‌گی دیده می شود: او شاعری است طنزگو و جدی. اما شیطنتی در بیان او نهفته است که همیشه حتا در اشعار جدی نیز او را شاد نشان می‌دهد. اما در شعر محلی او، طنز غالب است، چه به‌صورت مستقیم و چه به‌صورت غیرمستقیم.

ابزارهای طنز شیون در روایت عبارتند از: کنایه، ضرب المثل عامیانه، شحصیت پردازی، توصیف، تشبیه، مقایسه، مناظره، نکته‌گیری و حاضرجوابی و محاوره‌گرایی.

و اما شیون فومنی در شعر فارسی در دو شیوه‌ی کلاسیک و نو، اشعار ماندگاری از خود به یادگار نهاده است. غزل های شیون، از برجسته- ترین غزل های معاصر شعر فارسی است که وی را در ردیف ممتازترین شاعر غزل سرا در حوزه‌ی غزل امروز نئوکلاسیک قرار داده است.

غزل های شیون، شیوه‌ی تخیل و مضمون پردازی شاعران سبک هندی، تشبیهات و استعارات، تصاویر و زبان امروزی همراه با تمثیل، ترکیب سازی، مضمون یابی و پارادوکس های زیبایی را در خود دارد که البته همه‌ی این ها در کنار عناصر بومی و اصطلاحات و ترکیبات زبانی گیلک دیده می شود که کلمات را به راحتی دستکاری می‌کند و با آن فضای تخیلی می‌سازد.

در غزل های او حتا قافیه ها بسیار طبیعی و زیبا و به‌جا می‌نمایند، خود او می‌گوید: «وزن و قافیه و ردیف اگر اندیشیده آید، پوشال کم بهایی است که خارکنی را به کار نمی‌رود.» تشخیص زبانی او مربوط به گزینش لطیف‌ترین واژه ها است، به‌خصوص که در سراسر اشعارش فضای شمال به خوبی به تصویر کشیده شده است. این گونه بومی‌گرایی که از عناصر سبکی اوست، یکی از محصولات نوگرایی نیمایی است که شاعر را با محیط خویش پیوند می‌دهد.

آثار فارسی شیون فومنی:

پیش پای برگ:این مجموعه شعر برگرفته و برگزیده‌ی اشعار فارسی شاعر از قالب غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی، نو و سپید از اواخر دهه چهل تا اوایل دهه‌ی هفتاد سال های شاعری شیون فومنی است.

یک آسمان پرواز: این مجموعه شعر برگرفته و برگزیده اشعار فارسی شاعر از قالب غزل، رباعی، دوبیتی، شعر نو و شعر سپید از اواخر دهه‌ی چهل تا اوایل دهه‌ی هفتاد سال های شاعری شیون است.

از تو برای تو:این مجموعه در برگیرنده‌ی غزل، رباعی، دوبیتی، مثنوی سروده‌ی شاعر است. به کوشش حامد فومنی.

رودخانه در بهار:این مجموعه در برگیرنده‌ی اشعار سپید شاعر همراه با مقدمه‌ای از شیون در باب دیدگاه وی از شعر و زبان شعری است. به کوشش:حامد فومنی.

کوچه باغ حرف:این مجموعه دربرگیرنده‌ی کلیه‌ی اشعار شاعر در قالب رباعی است که در یک کتاب گردآوری و تدوین شده است. به کوشش حامد فومنی.

دفتر شعر:کوچه باغ حرف

گلچینی از رباعیات این دفتر:

با ما نه زمین که آسمان ها چپ چپ
دنیا و در اوست هرچه پیدا چپ چپ
یا رب به کدام گوشه گیریم کنار
افتاده نگاه دوست با ما چپ چپ

پنهان به حصار جان قلم باید زد
در این شب خون چکان قلم باید زد
تا قصه‌ای از زبان دل برخیزد
در خون خود این زمان قلم باید زد

سرسختی دوست عهد سستم نکند
کم مهرتر از روز نخستم نکند
خرسندم از آن که دست تقدیر مرا
بشکست چنان که کس دُرستم نکند

منبع: وب سایت رسمی شیون فومنی
سیامک شالچی - مجله اپیزود ، شماره‌ی سی وسه
بیست و ششم بهمن ماه 1387 خورشیدی
ماخذ ادبیات محلی ایران/گیلان:
http://www.episodemagazine.com/N33/shivan-foomani.htm

من طرف Hamid Alipour الأربعاء فبراير 24, 2010 5:18 pm

سلام خانم شيداي عزيز بسيار خواندني و جامع بود
با تشكر از زحماتتون Neutral

ادبیات «شیون فومنی» گرداوری سیامک شالچی

ادبیات «شیون فومنی» گرداوری سیامک شالچی

رد: ادبیات «شیون فومنی» گرداوری سیامک شالچی